Στο πρόσωπο του Ραφαέλ Χοσέ «Πικουλίν» Ορτίζ Ρίγιος αποτυπώθηκε με ανάγλυφο τρόπο η καλή και η κακή πλευρά του ανθρώπου. Μετά από 26 χρόνια επαγγελματικής καριέρας (1980 – 2006) και 15 μετάλλια με την εθνική ομάδα του Πουέρτο Ρίκο, ο πρώην παίκτης των Γιούτα Τζαζ, της Ρεάλ Μαδρίτης και της Μπαρτσελόνα βρέθηκε το 2012 στη φυλακή για κατοχή δενδρυλλίων κάναβης και οπλισμού. Βεβαίως, ο γράφων θα ασχοληθεί ιδιαιτέρως με τη θετική πλευρά του παλαίμαχου πάουερ φόργουορντ – σέντερ.
Από το 1980 έως το 1985 ο «Πικουλίν» Ορτίζ αγωνιζόταν στην πατρίδα του με την Ατλέτικο ντε Σαν Ζερμάν. Το 1985 βρέθηκε στο NCAA για χάρη του Όρεγκον Στέιτ και η διετία του με συμπαίκτη τον σπουδαίο Γκάρι Πέιτον ήταν εξαιρετική. Το 1987 επιλέχθηκε στο νούμερο 15 του ντραφτ από την ομάδα των Γιούτα Τζαζ και μετά από μία χρονιά στην Ισπανία με την ιστορική Κάι Σαραγόσα βρέθηκε στο NBA. Ωστόσο, η παρουσία του Καρλ Μαλόουν ήταν κυριαρχική σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Ορτίζ θεωρήθηκε συμπληρωματικός παίκτης. Στο μέσον της σεζόν 1989 – 1990 μετακινήθηκε στη Ρεάλ Μαδρίτης και το καλοκαίρι διέβη το Ρουβίκωνα για χάρη της Μπαρτσελόνα. Με τη φανέλα των «Μπλαουγκράνα» αναδείχθηκε Κυπελλούχος Ισπανίας, αλλά η ομάδα απέτυχε να γίνει Πρωταθλήτρια Ευρώπης, αφού στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών ηττήθηκε από τη Γιουγκοπλάστιγκα.
Στη Βαρκελώνη παρέμεινε για έναν ακόμη χρόνο και από το 1992 μέχρι το 1997 έπαιξε κατά σειρά σε Φεστίνα Ανδόρα, Μάλαγα Πόλτι, Γυμναστικό Σύλλογο Λάρισας, Γυμναστικό Σύλλογο Ηρακλείου και Άρη. Οπωσδήποτε, η κορυφαία στιγμή της καριέρας του στην Ελλάδα ήταν η κατάκτηση του Κυπέλλου Κόρατς το 1997, όταν σκόραρε 25 πόντους στο εκτός έδρας ματς με αντίπαλο την Τόφας Μπούρσα και με τη βοήθεια του Μάριο Μπόνι οδήγησε τον Άρη στη νίκη με 88 – 70 και στην επική ανατροπή του σκορ της ήττας του στον πρώτο τελικό (66 -77).
Μετά τη εξαιρετική πορεία του τη σεζόν 1996 – 1997, συμφώνησε να αγωνιστεί στον αιώνιο αντίπαλο ΠΑΟΚ έναντι ενός εκατομμυρίου δολαρίων για δύο χρόνια, αλλά η εμπλοκή του σε υπόθεση ντόπινγκ αποδείχθηκε καταστροφική για τον ίδιο και την ομάδα της Θεσσαλονίκης. Βεβαίως, επικράτησε στη δικαστική διαμάχη η οποία ακολούθησε, αλλά δεν θέλησε να παίξει στον «Δικέφαλο του Βορρά». Το 1997 βρέθηκε στη Βενεζουέλα για χάρη της Γκουαικέρες ντε Μαργκαρίτα και αναδείχθηκε Πρωταθλητής όντας ο πολυτιμότερος παίκτης της διοργάνωσης. Από το 1998 έως το 2006, όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση σε ηλικία 42 ετών, έπαιξε στο Πρωτάθλημα της πατρίδας του. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε καλοκαίρι από το 1980 μέχρι το 2006 αγωνιζόταν στο Πρωτάθλημα του Πουέρτο Ρίκο το οποίο κατέκτησε οκτώ φορές.
Ο Χοσέ «Πικουλίν» Ορτίζ διεκδικεί μία θέση στην Ιστορία της Παγκόσμιας Καλαθοσφαίρισης με τη διαχρονικότητα του, το εκπληκτικό σουτ με ταμπλό, το έξοχο χουκ και την παρουσία του στην Εθνική Ομάδα του Πουέρτο Ρίκο από το 1983 μέχρι το 2004! Το 1991 ήταν πρωταγωνιστής στη νίκη επί των Αμερικανών (93 – 86) στον τελικό του Παναμερικανικού Πρωταθλήματος. Ωστόσο, η θρυλική διάσταση του καταδεικνύεται από την εξαιρετική απόδοση του στη νίκη επί των Αμερικανών (92 – 73) στην Ολυμπιάδα της Αθήνας. Το 2004 η εικόνα του δεν παρέπεμπε στην πολύ προχωρημένη ηλικία του…